İMALAT SANAYİNDE KAPASİTE KULLANIM ORANLARI ARTTIKÇA KALİFİYE ELEMAN SORUNU DA BÜYÜYOR. İŞ DÜNYASI SİPARİŞLERE YETİŞMEYE ÇALIŞIRKEN ÜRETİMDE ÇALIŞACAK ARA ELEMAN BULMAKTA ZORLANIYOR. EĞİTİM SEVİYESİ TALEP ETMEKSİZİN EN FAZLA ARANAN MESLEK GRUPLARI; MAKİNECİ, GAZALTI KAYNAKÇISI, KONFEKSİYON İŞÇİSİ, KALİTE KONTROLCÜ VE DÜZ DİKİŞ MAKİNECİLERİ. YÜKSEK ÖĞRETİM TALEP EDİLEN ALANLARIN BAŞINDA İSE YAZILIM MÜHENDİSİ GELİYOR.
GİZEM TÜMBAY KOÇAK
Eleman sıkıntısı iş dünyasının en önemli sorunlarından biri olmaya devam ediyor. Yüksek büyüme ivmesi beraberinde istihdam artışı da sağladı. 2021 yılında sadece bir yılda 2 milyon 102 bin kişilik istihdam artışı yaşandı. 2020 yılsonunda Türkiye genelinde 26 milyon 695 bin olan istihdam edilenlerin sayısı 2021 yıl sonunda 28 milyon 797 bine ulaştı. Nisan ayı verisine bakıldığında ise istihdam edilenlerin sayısı 30 milyon 371 bin seviyesinde.
Sağlanan istihdam artışına rağmen üretimde istihdam açığı sürüyor. En büyük istihdam açığı ise mavi yakalılarda olmayı sürdürüyor. Rekor kıran ihracatın da desteğiyle imalat sanayide kapasiteler arttıkça, üretim bantları genişledikçe ara eleman sıkıntısı da giderek büyüyor. Pandemi öncesinde de var olan sorun pandemi sonrasında artan ihracatın da etkisiyle iş dünyasının en önemli sorunlarından biri haline geldi.
Yüksek öğretim mezunluğu oranının artması ve mezunların daha çok ofiste çalışmayı istemesiyle imalat sanayide çalışacak eleman bulunamaz hale geldi. İş dünyası ise bu sorunu kimisi kendi sektörüne özel meslek liseleri kurarak çözmeye çalışıyor kimisi ise teşvik edici ücretlendirme politikasıyla.
Yaşanan sorunu İŞKUR verileri tüm açıklığıyla ortaya koyuyor. Türkiye genelinde Mayıs ayında İŞKUR’un işverenlerden aldığı açık iş sayısı 229 bin 714 olurken, bu rakam Ocak-Mayıs döneminde ise 935 bin 644 oldu. Mevcut açık işlerin yüzde 98’ini ise özel sektör şirketleri kapsadı. Sektörler itibarıyla 448 bin 987 kişilik en fazla açık iş Hizmetler sektöründe, meslek itibarıyla da en çok açık iş ‘Satış Danışmanı/Uzmanı, Turizm Otelcilik Elemanı ve Garson (Servis Elemanı)’ alanında.
Ocak-Mayıs arası dönemde en fazla istihdam 302 bin 126 ile hizmetler sektöründe oldu. Hizmetler sektörünü 279 bin 590 ile sanayi sektörü takip etti. Bu sektörleri 213 bin 981 ile imalat ve 94 bin 860 ile idari ve Destek Hizmetleri faaliyetleri ve 67 bin 121 ile konaklama ve yiyecek hizmetleri faaliyetleri takip etti.
İstanbul Ticaret Odası Başkanı Şekib Avdagiç, uzun zamandır ara eleman probleminin devam ettiğini belirtiyor. ‘Ara eleman’ yerine ‘ana eleman’ tabirini kullandıklarından bahseden Avdagiç, yaşanan eleman sıkıntısının temelinde ücretlendirme beklentilerinin karşılanmamasının yattığına da dikkat çekiyor. Avdagiç, nitelikli ara elemana ödenen ücretlerin gözden geçirilmesinin önemli olduğunu vurguluyor.
İŞVERENDEN ÇOK İŞÇİNİN YANINDAYDIK
Türkiye İş Kurumu Genel Müdürü Oğuz Kağan Güldoğan, açık işlerde istihdam edecekleri personel için herhangi bir eğitim seviyesi talebi olmayan işverenlere göre en çok açık iş olan mesleklerin sırasıyla; makineci (dikiş), gazaltı (mig-mag) kaynakçısı, konfeksiyon işçisi, kalite kontrolcü ve düz dikiş makinecileri olduğunu belirtiyor. İstihdam edecekleri kişilerin yükseköğretim mezunu olmasını talep eden işverenlere göre en çok açık olan işlerin ise yazılım mühendisi, bilgisayar mühendisi, muhasebe meslek elemanı, inşaat mühendisi ile pazarlama müdürü mesleklerinin olduğuna dikkat çekiyor.
İŞKUR’a göre gelecek yıl iş gücü fazlası olarak görülen ve 1 yıl içerisinde istihdamı azalacağı düşünülen ilk on meslek arasında; kıraathane işletmecisi, afiş asıcısı, açık hava depo görevlisi, diğer imalat ve ilgili işçiler (makine ile), endüstriyel mutfak ürünleri imal işçisi, iş güvenliği uzmanı (az tehlikeli sınıf-c), tatlı ustası (baklava), kimya öğretmeni-ortaöğretim, ‘fizik öğretmeni-ortaöğretim ve ustabaşı/postabaşı/formen/atölye sorumlusu yer alıyor.
MESLEKİ EĞİTİM MESELESİ, GELECEK MESELESİ
Türkiye’nin en büyük organize sanayi bölgesine sahip olan Gaziantep, sadece organize sanayi bölgesinde 1500 firma ile 240 bin kişilik istihdam sağlıyor. Gaziantep Organize Sanayi Bölgesi, Kovid-19 salgını ve küresel çapta yaşanan tüm zorluklara rağmen 2021 yılında 10 milyar 92 milyon 165 bin dolar ihracatla rekora imza attı. 2022 yılında 12 milyar dolarlık ihracat hedefi olduklarından bahseden Gaziantep Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Adnan Ünverdi; “2021 yılında 181 ülkeye ihracat yapan Gaziantep, gıda, tekstil, makine, kimya, plastik, çuval, ambalaj ve ayakkabı gibi 155 alanda binlerce çeşit üretim yapan çok önemli bir ticaret merkezi. Kovid-19 koşulları ve küresel kriz ortamında dahi 2021 yılında şehrimizin toplam istihdamı yüzde 16 artışla 394 bin 246 oldu” diyor.
Yeni dünya düzeni ve değişen ekonomik koşullara ayak uydurma noktasında sanayinin sürdürülebilirliği için yetişmiş insan ve nitelikli eleman ihtiyacının en önemli başlıkları arasında yer aldığına değinen Ünverdi, mesleki eğitim konusunun uzun yıllar boyunca geri planda kaldığından bahsediyor. Ünverdi, mesleki eğitimin yetersizliğinden dolayı sanayicilerin yetişmiş eleman bulamadığına ve gençlerin de meslek edinemedikleri için istihdam zorlukları yaşandığına dikkat çekiyor: “Ara eleman yetişemediği için Gaziantep sanayisinde uzun yıllardır ciddi sıkıntılar yaşadık.
Devamı Z Raporu Dergisi Temmuz 2022 sayısında…
