GLOBALLEŞMEDEN LOKALLEŞMEYE
Ekonomi ve iş dünyasının nabzını tutan Z Raporu, Mart 2025 sayısıyla raflardaki yerini aldı. Bu sayıda, “Globalleşmeden Lokalleşmeye” başlıklı özel dosya ile küresel ticarette yaşanan dönüşüm mercek altına alınıyor.
Trump’ın göreve gelir gelmez duyurduğu Çin, Kanada ve Meksika’ya yönelik gümrük tarifeleri, küresel ticarette yeni bir korumacılık dalgasının fitilini ateşledi. Ticaret savaşlarını daha da genişletme tehdidinde bulunan Trump yönetiminin hamleleri, enflasyonist baskıyı artırma riski taşırken, küresel ticaret dengelerini de sarsıyor. ABD ihracatının rekabet gücünü artırmak ve ticaret açığını kapatmak için zayıf bir döviz kuru hedefleyen Trump’ın politikaları, güçlü doların getirdiği ekonomik risklerle çelişirken, globalleşme yavaş yavaş yerini lokalleşmeye bırakıyor.
SANAYİCİ VE TÜCCARIN YÜKSEK FAİZ SINAVI
Enflasyonu dizginlemek için devreye alınan yüksek faiz politikası, yan etkilerini reel sektör üzerinde gösteriyor. Haziran 2023’ten bu yana yüksek faiz nedeniyle sanayici ve tüccarın kredi borcu katlanırken, TL ile borçlanma maliyetinden dolayı işletmeler döviz kredisine yöneldi. Şubat 2025 itibarıyla döviz kredileri 173,6 milyar dolarla son beş yılın zirvesini gördü. Yüksek faiz, işletmelerin karını törpüleyerek vergi gelirini de olumsuz etkiliyor. Hazine’nin verilerine göre, merkezi bütçede vergi gelirleri geçen yıl yüzde 62,3 artarken, işletme karından alınan kurumlar vergisi yüzde 13,2 ile sınırlı büyüyebildi. Reel sektör ise karlılık ve yatırımlarda toparlanma için enflasyondaki düşüşle uyumlu şekilde faiz indirimlerinin sürmesini bekliyor.
SİLİKON VADİSİ ASKERİ-SANAYİ KOMPLEKSE KARŞI
21. yüzyılın değeri veriye ve yapay zekâ teknolojisini üreten Silikon Vadisi şirketleri, Washington’ın politika yapımında da söz sahibi olmak istiyor. Ancak önlerinde büyük bir engel var, askeri-sanayi kompleks. Soğuk Savaş’tan itibaren ABD’nin iç ve dış politikasına yön veren askeri-sanayi kompleksin tasfiyesi ve yerine Apple, Microsoft, Tesla gibi teknoloji devlerinin geçmesi için bir güç mücadelesi Washington’da yaşanmaya başladı.
AFRİKA BOYNUZU’NUN YENİ OYUN KURUCUSU: TÜRKİYE
Kızıldeniz’in Afrika havzası ya da daha dar kapsamlı tanımlama ile Afrika Boynuzu, son yıllarda uluslararası gündemde çok daha fazla yer almaya başladı. Bölgesel çatışmalar, korsanlık ve Husi saldırıları nedeniyle deniz güvenliğine yönelik tehditlerin yanı sıra bölgenin stratejik önemi, Afrika Boynuzu’nu büyük güçlerin mücadele alanı haline getiriyor. Türkiye ise gerek enerji güvenliği gerekse ticaret ve savunma iş birlikleri ile Kızıldeniz havzasında yeni oyun kurucu ülkelerden biri haline geldi.
KUANTUM MEKANİĞİ YAPAY ZEKAYA KARŞI!
2025 yılı, Birleşmiş Milletler tarafından Kuantum Bilim ve Teknolojileri Uluslararası Yılı (IYQ) olarak ilan edildi. Kuantum sisteminin endüstriye ve şirketlere neler katabileceğine yönelik çalışmaların arttığı bu yılda birçok sektör, kuantumu daha yakından tanımak için çalışmalar yürütüyor. Tıpta, madencilikte, navigasyon sistemlerinde, tedarik zinciri optimizasyonunda, finansal modelleme ve makine öğrenimi gibi birçok alanda katkılar sağlayan kuantum sistemi, minyatürizasyon, düşük enerji tüketimi, taşınabilirlik ve yüksek hassasiyet gibi operasyonel avantajlar sunuyor. Henüz erken aşamada olsa da ve endüstriler için uzun vadeli yatırımlar olarak görülse de sürece hazırlıklı olan firmalar, olası bir kuantum devriminden en fazla faydalanacaklar arasında yer alıyor. Öyle ki, yapay zekânın zorlandığı karmaşık problemlerin çözümünde bile kuantum bilgisayarların kritik bir bileşen olması bekleniyor.
EKONOMİYİ DAHA İYİ OKUMAK İÇİN
Z Raporu’nun Mart sayısı yine birbirinden önemli dosya konuları ile dopdolu. Tarihte İz Bırakan Türk Kadınları ve Kadın İstihdamı Yükselişte: Engeller ve Çözümler Masada dosya konularının yanı sıra esnek çalışma modelini de masaya yatırıyor.
Pazarlama Dünyası köşesinde Esad Sivri ‘Ölü atı koşturmak’ başlıklı değerlendirmesinde yanlış bir olguya tutulmanın olumsuz etkilerini incelerken, Levent Yılmaz, ‘Trump 2.0: Savaşlar, tehditler ve beklentiler’ başlıklı analizinde Trump’ın ikinci dönemindeki beklentileri ele alıyor. Bir ülke köşesinde Irak ekonomisi ve Irak ile ekonomik ilişkiler değerlendirilirken, Vergi Rehberi köşesinde ise Hakkı Sayan, Türkiye’de gelir vergisi üzerine analizini kaleme aldı.
Z RAPORU YAZARLARI EKONOMİK VE SİYASİ GELİŞMELERİ YORUMLUYOR
Z Raporu’nun yazar kadrosu da ekonomi gündemine dair görüşlerini Z Raporu okuyucuları için kaleme almayı sürdürüyor. Semra Karabaş, Ali Saydam, İbrahim Acar, Prof. Dr. Kadir Tuna, Dr. Mehmet Akif Soysal ve Prof. Dr. Metin Toprak gündemdeki son gelişmeleri değerlendirirken; Mustafa Özel, İz Bırakanlar köşesinde ‘Bilgelerden oruç dersleri’ konusunu ele aldı. Analist Cüneyt Paksoy da her ay olduğu gibi finansal piyasalardaki son gelişmeleri yorumladı.