Düşen petrol fiyatlarının bir başka etkisi de tarihi gemicilik rotalarını değiştirmesi oldu. Gemicilik şirketleri seferlerinde Süveyş Kanalı’na yüklü geçiş ücreti ödemek yerine ucuzlayan petrol sayesinde Güney Afrika’dan dolaşmayı tercih ediyor
Ümit Sinan
Petrol fiyatlarındaki keskin düşüşün etkileri küresel ekonomide her alanda hissediliyor. Üretici ülkeler zorlu ekonomik dar boğazlardan geçerken, dev üretici şirketler de görülmemiş derecede küçülüyorlar.
Son 1,5 yılda 110 dolar seviyesinden 30 doların altına kadar inen petrol fiyatlarındaki geri çekilmenin bir başka boyutu ise şu: Artık daha ucuz olduğu için deniz ticaretinde rota 1800’lü yıllara döndü. Büyük gemiler Süveyş Kanalı’nı kullanmayıp, ucuz petrol sayesinde Afrika’yı dolaşıyorlar. Süveyş Kanalı’nı geçmek ortalama bir gemi için 350 bin dolara mal olurken, Ümit Burnu’nu dolaşmak daha ucuz…
Süveyş Kanalı, 19’uncu yüzyılın en dikkate değer mühendislik projelerinden biriydi. İnşaatı 20 yıl süren, 1,5 milyon işçinin çalıştığı ve binlercesinin yaşamını kaybettiği devasa bir süreçti… 1869’da açıldı ve gemiler Güney Afrika’dan dolaşmadan Afrika ve Asya arasındaki Kızıl Deniz’den geçerek Akdeniz’e açılıyor ve o zamanın hızıyla haftalarca tasarruf ediyordu. Dünya ticaretinde bir devrim yaşanmıştı.
Avrupa’dan Doğu Afrika’ya, Doğu Asya’ya ve Okyanuslara yeni bir rota sağlayan Süveyş Kanalı, önceleri Ümit Burnu’nu ve Afrika sâhillerini baştan başa dolaşan gemilerin yolunu kısalttı. Londra’dan Karaçi’ye gitmek için kanal yolunu tercih eden bir gemi 9 bin 880 kilometre, Ümit Burnu’ndan giden ise 17 bin 400 kilometre yol kat eder.
Gemilerin çabuk geri dönebilmesi performansının üç katına çıkmasına neden olduğu gibi yıllar boyunca nakliyat ücretleri düşmüş, emtia ve mallar daha ucuza nakledilmiştir. Kanaldan 1870 ile 1966 seneleri arasında yılda ortalama 500 gemi geçerken 1970’lerden itibaren Ortadoğu petrollerinin Batı’ya sevkiyatının hızlanmasıyla bu rakam 20 bine çıktı. Günümüzde Süveyş Kanalı’ndan dünya ticaretinin yaklaşık yüzde 10’u geçiyor.
Açıldığı tarihten bu yana kanalı kullanmak küresel ekonominin en hayati unsurlarından biri oldu. Gemicilik firmaları, Mısır’a ait bir devlet kuruluşu olan Süveyş Kanal İdaresi’ne kanaldan geçiş hakkı karşılığında her yıl milyarlarca dolar ödediler.
Ama artık ucuz petrolün nimetlerinden yararlanıyorlar.
Devamı Derin Ekonomi Nisan sayısında
