Dünya tek kutuptan çok kutupluluğa mı evriliyor? Asya’nın yükselen iki gücü, Rusya ve Çin arasında 2001’de başlayan ekonomik ve siyasi yakınlaşma meyvelerini Şangay İşbirliği Örgütü ve BRICS olarak verdi. Yakınlaşmanın askeri boyutu ise kendini her geçen gün daha fazla açık ediyor. Yüzlerce milyar dolarlık enerji ve askeri işbirliği anlaşmaları yapan Rusya ve Çin, ABD ve AB askeri yığınaklarının bulunduğu sıcak bölgelerde üst üste askeri ortak tatbikatlar yapıyor. Yeni bir küresel güvenlik şemsiyesinin temelleri atılırken ABD destekli bir darbe girişimini henüz savuşturan Türkiye ise değişen dünya konseptinde yeni bir denge mekanizması kurmaya çalışıyor.
Yakup Kocaman
Son 15 yılda, yeni bir siyasi, askeri ve ekonomik stratejik ortaklık modelinin temellerini atan Rusya ve Çin, soğuk savaş sonrasında Amerika Birleşik Devletleri ekseninde şekillenen tek kutuplu dünya tezine karşı artık görünür şekilde meydan okuyor. Soğuk savaş döneminde Rusya – Çin ilişkileri Stalin’in ölümünden sonra bozulmuş ve ancak SSCB’nin dağılmasının ardından toparlanmaya başlamıştı. İki ülke Putin’in 2000 yılında Rusya’da iktidara gelmesinden sonra, dört Orta Asya Türki Cumhuriyeti’nin katılımlarıyla kurdukları Şangay İşbirliği Örgütü ile bir “ortak dil” oluşturabildi. Söz konusu dönemde Rusya ve Çin BRICS’in parlayan yıldızları olarak da öne çıktılar. İki ülke arasında imzalanan yüzlerce milyar dolarlık enerji anlaşmaları, S-400 füzeleri gibi gelişmiş silahların ticareti ve sanayi-teknoloji transferleri, gelinen noktada önümüze net bir fotoğraf koyuyor.
Siyasi ve ekonomik yakınlaşma gözle görünür durumdayken ikilinin askeri anlamda da uzun zamandır işbirliği yaptığı biliniyordu. Nitekim iki ülke Mayıs 2015’te, ABD ve AB deniz kuvvetleri tarafından kapatılmış Akdeniz’in göbeğinde, ortak bir deniz tatbikatı gerçekleştirdi. Sonra da bu tutumlarını daha da pekiştirecek olan hamleyi, geçen ay Güney Çin denizinde tamamladıkları ortak askeri tatbikat ile yaptılar. ABD’nin deniz üsleriyle kuşattığı ve bölgede işbirliği içinde olduğu ülkeler tarafından üzerinde hak iddialarına konu olan Güney Çin Denizi’nde yapılan tatbikat, Rusya ve Çin’in Batı blokuna karşı yeni bir askeri denge oluşturma çalışmalarındaki son noktaya işaret ediyor. Buna göre, Rusya Doğu Akdeniz’de ABD-AB ağırlığına karşı Çin’in yardımını garantilerken, Çin de Güney Çin Denizindeki kritik ABD kuşatmasına karşı Rus müttefikinin güvencesini temin etmiş oluyordu.
Devamı Derin Ekonomi Dergisi Eylül 2016 sayısında…
