Siyasi modellerle bağlantılı dev ekonomik çıkarlar küçük ya da orta büyüklükteki devletlerin iradesini nasıl şekillendirebilmekte veya değiştirebilmektedir? Öteden beri, lobicilerin görevleri hükümetlerin kararlarını etkilemek olan ücretli ikna ediciler olduğuna dair yaygın bir kanı vardır. “Lobiciler genelde siyasetçilerle sessiz müzakere yoluyla kapalı kapılar ardında çalışmaktadırlar.” Ve sahip oldukları etki gücü, çok çeşitli bir dizi taktik kullanılarak oldukça bilinçli bir şekilde inşa edilmektedir. Diplomatik desteklerle başlayan, danışmanlık firmalarından geçerek film endüstrisinde son bulan “Büyük Sirk” diyebileceğimiz daha büyük, daha geniş ve güçlü bir sistemden bahsediyoruz. Bu, Çin’in bile er ya da geç ardına düşeceği ve daha önce bazı durumlarda düşmüş olduğu bir şey. Peki, böylesine heterojen bir zincir demokrasi ve egemenliği nasıl tehlikeye sokabilir? Buna verilecek hazır bir cevap olmamakla birlikte, evvela küreselleşmeyi iki çerçeveye ayırmamız gerekiyor. İlki Berlin Duvarı’nın yıkılmasından sonraki serpilme dönemi. Soğuk Savaş’ın galibi olan ABD on yıl boyunca dünya ekonomik sistemini şekillendirdi. Dünyanın dört bir yanında yeni pazarlar ve yeni orta sınıflar kurarak yerel diktatörlerin veya düzenin (ABD ağı içindeki) uluslararası aktörlerin güdümünde olan kalkınma projelerini durdurduğu rejim değişikliklerini dayattı. Yerlilerin kaygısı esasında bu tür projelerin talep ettiği yüksek standartlar nedeniyle siyasi güç kontrolünün kaybedilmesi riskiydi. Zira bu projeler yerelde yeni bir elit sınıfa ihtiyaç duyuyordu. Avrupa, Ortadoğu veya Güney Doğu Asya arasında birkaç prosedür farklılığı bulunsa da, konsept aynıydı. En azından teoride, güçlü ABD sistemi, hiç kimsenin onu durdurmasına izin vermeyecek kadar mükemmel ve marifetli bir vitesti. Her ne kadar pek çok başarısızlığa imza atmış olsalar da, Amerikan elitleri özellikle Soğuk Savaşın sona ermesinden sonra dünyayı “Amerikan imajı” doğrultusunda şekillendirebilecekleri hissine kapıldı. Ancak bu çok uzun sürmedi.

Devamı Derin Ekonomi Ekim 2018 sayısında …