DÜNYA GENELİNDE ‘ZOMBİ’ ŞİRKETLERİN SAYISI HIZLA ARTIYOR. ABD’DE 150 BİN, ÇİN’DE 12 BİN CİVARI ZOMBİ ŞİRKET OLDUĞU SÖYLENİYOR. OLAĞAN KOŞULLARDA BU ŞİRKETLER HER AN İFLAS EDİP KAPANABİLİR. PANDEMİ DÖNEMİNDE UYGULANAN YOĞUN EKONOMİK TEDBİRLER BU GİDİŞİ ÖNLEMİYOR, SADECE ÖTELİYOR. ULUSLARARASI FİNANS KURULUŞLARI, HAZIRLADIKLARI RAPORLARDA, 2021 YILININ İFLASLAR YILI OLABİLECEĞİNİ SÖYLÜYOR.
DUYGU BULKAN
‘Zombi şirket’ terimi son birkaç yıldır basında yer alıyor. Zombi şirketi ‘ne ölü ne de diri olan şirket’ şeklinde tarif ediliyor genellikle. ABD’de 150.000, Çin’de 12.000 civarı zombi şirket olduğu söyleniyor. İngilizler ise zombilerin ülke ekonomisi zayıflattığını ve bunlardan kurtulmanın çaresinin yüksek faiz olduğunu iddia ediyor. Batılı ekonomistler gereğinden fazla şirket olduğu, fazlalıkların (zombiler) ortadan kalkması sonucunda pazardaki boşluğu sağlıklı şirketlerin dolduracağını ve bu durumda önemli bir istihdam azalması olmayacağını söylüyor. Ayrıca zor durumdaki işletmelerin, alacaklılarıyla mahkemelerde anlaştıktan sonra, borçlarını zamana yayarak ödemelerine imkan tanıyan konkordato sisteminin, kurtarılması mümkün olmayan ‘zombi’ firmalarca suiistimal edildiği belirtiliyor.
Uluslararası Ödemeler Bankası (BIS), Uluslararası Finans Enstitüsü (IIF) ve Euler Hermes gibi sigorta şirketlerinin de aralarında olduğu birçok kuruluş, hükümetlerin açıkladığı COVID-19 önlemlerinin iflasları teknik olarak engellediğini ve 2021’de 2020’den de fazla iflas görülmesini öngörüyor.
Euler Hermes’in Temmuz ayında yayınladığı ‘Covid-19 saatli bir iflas bombası yaratıyor’ başlıklı raporda, iflasların gelecek yıl dünya genelinde yüzde 35 artması öngörülüyor. Raporda 2021 yılında bölgelere göre öngörülen artışlar (2019 yılına göre) ise şöyle: ABD’de yüzde 57, Brezilya’da yüzde 45, Çin’de yüzde 40, İngiltere’de yüzde 43, İspanya’da yüzde 41, İtalya’da yüzde 27, Belçika’da yüzde 26 ve Fransa’da yüzde 25. Raporda Türkiye için öngörülen iflas artışı ise yüzde 31.
IIF verilerine göre dünya genelinde iflaslar bu yıl geçen yıla göre düşüş kaydetti. Axios’un IIF verilerinden derlediği analizinde, COVID-19 önlemlerinin iflasları nasıl teknik olarak engellediğine ve bir iflas krizini ötelediğine dikkat çekiliyor. Verilere göre özellikle Fransa, Güney Kore, Singapur, Danimarka ve Belçika’da önlemler bu yıl Ağustos 2020 itibariyle gerçekleşen iflas sayısını yüzde 30 ila 44 azalttı. Gelişmiş ülkeler arasında ABD ve İsveç’te iflaslar sırasıyla yüzde 2 ve 5 artarken, Türkiye’de alınan önlemlere rağmen iflasların yüzde 9 artmış olduğuna dikkat çekiliyor.
ZOMBİLER İYİLEŞSE BİLE EKONOMİK TOPARLANMAYI YAVAŞLATABİLİR
BIS de eylülde yayımladığı ‘Zombi Şirketler: Anatomisi ve Yaşam Döngüsü’ başlıklı raporunda, 1980’li yıllarda toplamdaki payı yüzde 4 olan zombi şirketlerin oranının 2017 yılına gelindiğinde yüzde 15’e yükseldiğini vurguluyor. Zombi şirketler; BIS’in raporundaki ifadelerle “daha küçük, daha verimsiz, daha borçlu, fiziksel ve gayri maddi sermayeye daha az yatırım yapan şirketler.”
Bu şirketlerin performansının zombileşmeden önce de yıllarca kötü performans sergilediğine dikkat çekilen raporda “Zamanla zombi şirketlerin yüzde 25’i pazardan siliniyor, yüzde 60’ı zombi statüsünden çıkıyor. Ancak iyileşmiş görünen zombi şirketler sağlıklı şirketlere göre kötü performans göstermeye devam ediyor ve sağlıklı şirketlere göre tekrar zombi olma ihtimalleri de çok daha yüksek” değerlendirmesi yapılıyor. BIS’in özellikle vurguladığı konu ise COVID-19 pandemisinden çıkışta daha fazla zombi şirketin, daha yavaş ve verimsiz bir iyileşme getirecek olması.
Devamı Z Raporu Dergisi Kasım 2020 sayısında…
