Son dönemde Çin, çok ilginç bir ‘eko-diplomatik’ strateji uyguluyor. Küresel hakimiyetini yaymak üzere, başta Afrika ülkeleri olmak üzere nispeten az gelişmiş ülkeleri kanatlarının altına almaya çalışıyor, bunun için de mevcut borçlarını ödemekten yeni borç sağlamaya, doğrudan yatırımlardan büyük altyapı yatırımlarını üstlenmeye kadar pek çok yola başvuruyor. Yumuşak güçle kotarılan bu hamlenin, uzun vadede, dünyanın güçsüz ülkeleri için bir fırsat mı, yoksa bir tuzak mı olduğunu ise zaman gösterecek.
Özcan Tikit
1 Ekim1949’da Mao Zedong Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşunu “Çin halkı ayağa kalktı” sözleriyle ilan etmiş, sonraki yıllarda yaptığı pek çok konuşmada bu cümleyi slogan olarak kullanmıştı. Bugünkü Çin’in Mao’nun Komünist Çin’inden hayli farklı olduğunu söylemeye bile gerek yok. Pekin, özellikle son yıllarda, globalleşmeden en fazla nasiplenen güçlerin başında geliyor. Mao’nun sloganıyla ifade edecek olursak, küreselleşme rüzgarını arkasına alan Çin artık Afrika’da da ayağa kalkmış bulunuyor. Çin, son 20 yılda yaptığı hamlelerle, Afrika kıtasındaki en büyük küresel oyuncu haline geldi. Elbette ki Pekin’in kıtadaki etkinliğini hızla artırması Afrika ülkeleri kadar dünya tarafından da dikkatle izleniyor. Etiyopya, Güney Afrika, Fildişi Sahili, Kenya, Tanzanya, Ruanda gibi ülkelerle geliştirilen ortaklık modellerini eleştirenler kadar, bu ilişkinin Afrika’nın istikrarına ve refahına büyük katkılar sunduğunu söyleyenler de var. Eleştirenler, Çin’in Afrika’yla geliştirdiği ilişkiyi başlangıçta kullandığı ejderha-aslan dansından ziyade kedinin fareyle oynamasına benzetiyor. Çoğu finansal açıdan güçsüz olan Afrika ülkelerinin Çin’le eşit şartlara dayalı ilişki kurmasının imkansız olduğu iddia ediliyor. Pekin yönetiminin borçlandırma stratejisi, Afrika’yla geliştirilen ilişkinin en fazla eleştirilen boyutu. Hal böyleyken, Çin’in Afrika ülkelerine karşı izlediği borç veya borçlandırma stratejisine bakmak gerekiyor.
ETİYOPYA ÖDEYEMEDİ, 20 YIL UZATTI
Halihazırda Doğu Afrika ülkelerinin Çin’deki banka ve kreditörlere borcu yaklaşık 29 milyar dolar civarında. Hopkins Üniversitesi’ndeki Çin Afrika Araştırmaları Enstitüsü’nün (CARI) raporuna göre, Çin’in ‘kara kaplı’ borç defterinin ilk sırasında Etiyopya bulunuyor. Çin’den bugüne kadar 13 milyar 73 milyon dolar kredi alan Addis Ababa yönetimi, borcunu ödeyemediği için geçtiğimiz yıl yeniden yapılandırma istedi. Müzakereler sonunda borcun 10 yıl olan vadesi 20 yıllık uzatmayla 30 yıla çıkarıldı.
Devamı Derin Ekonomi Dergisi Kasım 2018 sayısında…
