Fındıkta, geçmiş yıllardaki rekolte tahminlerinden kaynaklı tartışmalar, tek ağızdan açıklama yapılmasına rağmen bitmedi. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik’in 2016 yılı için rekolte tahminini 468 bin ton olarak açıklaması kimseyi memnun etmedi. Bu rakam geçen yıla göre yüzde 30 düşüşe tekabül ediyor.
Mehmet Ali Doğan
Türkiye, dünya fındık üretiminin yüzde 68’ini gerçekleştiriliyor. Karadeniz bölgesinin en önemli tarımsal ürünü fındık; 400 bin ailenin de geçim kaynağı. 702 bin hektar alanda yetişen fındık, Türkiye tarımsal ürün ihracat gelirlerinin de yaklaşık yüzde 15’ini oluşturuyor. 2016 yılı için fındık rekolte tahminini 468 bin ton olarak açıklayan Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik, fındıktan 2014-2015 yıllarında 2,8 milyar dolarlık bir ihracat geliri elde edildiğini belirtiyor. İhracatçılar da son 10 yılda fındık ihracatından sağlanan gelirin 17,5 milyar dolar civarında olduğunu vurguluyorlar. Don, kuraklık, tarım alanlarının daralması gibi olgular bir yana, fındıkla ilgili alınan her karar; üreticiyi, sanayiciyi, ihracatçıyı ve tüketiciyi yakından ilgilendiriyor. Yeni sezona girilmeden fındıkta rekolte ve fiyat tartışmaları bu yüzden her seferinde yüksek sesle tartışılıyor. Ancak bu yıl açıklanan tahmin, tüccar ve ihracatçı tarafından pek gerçekçi bulunmadı.
ARTIK TEK ÜRETİCİ TÜRKİYE DEĞİL
Tüccar ve ihracatçı, tahminin az açıklamasının, kilo fiyatında artış beklentisi oluşturacağı için üreticinin fındığı zamanında pazara sunmayacağı endişesini taşıyor. Zamanında yapılmayan satışın, ihracat pazarlarında, diğer fındık üreten ülkelere yaradığını belirten tüccarlar, fındık kilogram fiyatının serbest piyasada oluştuğuna dikkat çekiyorlar. Türkiye, dünya fındık üretiminin yaklaşık
yüzde 68’ini, ihracatının da yüzde 75’ini tek başına gerçekleştiriyor. Bununla beraber tek fındık üreticisi Türkiye değil. Yakınındaki Gürcistan, Azerbaycan, Bulgaristan, Arnavutluk ve Sırbistan’da fındık ekim alanları her yıl artıyor. İtalya, İspanya ve Amerika’da da fındık üretiliyor. Geçen yıl dünyada 1 milyon 23 bin ton fındık üretildi ancak dünya fındık tüketimi 900 bin tonlar dolayında gerçekleşti. 100-150 bin ton dolayında bir fazlalık oluştu. Fındıktaki rekolte tahmini ve fiyat oluşumu, bu stokun yükünü hangi ülkenin taşıyacağıyla da çok ilgili. Üreticiyi temsil eden Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Yönetim Kurulu Üyesi Arslan Soydan, fiyatları 3-5 kişinin belirlediğini, fındık üreticisinin emeğinin karşılığını alamadığını savunuyor. İhracatçıların rekolte tahminleriyle yıllardır piyasayı etkilediğini savunan Soydan’ın önerisi, devletin müdahale alımı konusunda girişimlerde bulunması ve Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) alacağı fındıkla, üreticinin zararının giderilmesi şeklinde. TZOB Yönetim Kurulu Üyesi Hasan Kozoğlu da, geçen yıl 14,50 lira olan fındık fiyatının sezon açılmadan 7,50 liraya kadar inmesinin
nedeninin, emanete bırakılan fındıkların piyasaya sürülmesinden kaynaklandığı ve bunun ‘üreticinin elinde kalan fındığı ucuza kapmayı’ hedeflediğini savunuyor.
Devamı Derin Ekonomi Dergisi Ağustos 2016 sayısında…
