İşte size yeni iş fırsatı. Elektrik satmak için ille de santral sahibi olmanız gerekmiyor. Sanal santral kurarak da enerji ticareti yapabilirsiniz.
Mehmet Kara
Elektriğin de sanalı mı olurmuş demeyin şimdi. Ya da elektrik gözle görülebilen olmadığına göre zaten sanal da diyebilirsiniz. Ama sanal kelimesi, bildiğiniz manada olmasa da enerji sektöründe de kullanılıyor. Mesela sanal santral… Bunun ne anlama geldiğine geçmeden önce elektrik sektörünün durumuyla ilgili birkaç not düşmekte yarar var. Türkiye’de elektrik üretim kurulu gücü son 15 yılda hızlı bir şekilde arttı. Artmaya da devam ediyor. Üstelik bazı eski teknoloji santraller sistem dışında kaldığı halde… Çünkü sıfırdan yatırımlarla hayata geçirilen çok sayıda elektrik santrali peş peşe devreye girdi, giriyor. İşte bu sayededir ki, Türkiye, arz yetersizliği nedeniyle elektrik kesintisi uygulamalarını unuttu. Gerçi şimdi de zaman zaman elektrik kesintileri yaşanıyor ama bunlar yaşanan arızaları saymazsak genellikle önceden programlanmış uygulamalar. Yani hatları yeraltına indirme, trafo merkezlerini güçlendirme, taşıma kapasitesini büyütme gibi nedenlerle yapılan çalışmalar yüzünden yaşanan kesintiler. Her neyse, gelelim sanal santral meselesine.
Türkiye’de kurulmuş elektrik santrallerinin hepsinin de harıl harıl elektrik ürettiğini düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. Çünkü 74 bin MW’lik bu güç, toplam elektrik talebini karşılamanın yanında, birkaç küçük Avrupa ülkesinin ihtiyacını bile karşılayabilecek bir düzeyi ifade ediyor. Peki, bu kapasitenin tamamını kullanıp da, fazla gelen elektriğin hepsini ihraç edebiliyor muyuz? Hayır. İşte bu yüzden, ihtiyaç fazlası kısım atıl kalıyor. Yatırımcı bu santrali kurmuş, çalıştırmadan durdurur mu? Mutlaka çalıştırmak ister. Yoksa koyduğu paraları nasıl geri alacak? Herkes aynı şeyi yapmaya kalkınca da ister istemez elektrik fiyatları aşağı inecektir. Nitekim Türkiye’de şu anda toptan elektrik piyasasında gösterge olarak kabul edilen Piyasa Takas Fiyatı altı yedi yıl önceki seviyelerin bile altında. Hoş, evlerimize, ofislerimize gelen elektrik faturaları düşmüyor ama onun nedeni başka ve anlatması uzun sürer. En iyisi kafa karıştırmayıp konumuza dönelim. İşte şimdi sanal santralin ne olduğuna geçebiliriz. Elinde bir santrali olmayanlar da elektrik tedarik lisansı alıp ticaret yapabilir. Satacağı elektriği bulmak için birden fazla yöntem kullanabilir. Ya toptan
piyasadan sınırlı süreli ve belli miktarda elektrik almak üzere ikili anlaşmalar imzalar ya da sanal santral oluşturur. İkili alaşma anlaşılmış olmalı ama sanal santral kavramı biraz daha açıklanmaya muhtaç.
O da şu: Mevcut santral sahiplerinin elindeki kapasitenin tamamını ya da bir kısmını yönetme hakkının satın alınmasıyla elde edilen elektrik üretim kapasitesine sanal santral diyebiliriz. Şu anda Türkiye’de sanal santral işini yapanlar var. “İyi o zaman, bu işi ben de yapayım” diyorsanız biraz yavaş olun deriz. Öncelikle elektrik piyasasını yakından tanımanız gerekir. Burada ticaretin kurum ve kurallarını öğrenmenizde yarar var. Hiç bir şey bilmiyorsanız ya işin ABC’sinden başlayarak bu işi öğreneceksiniz ya da bilen profesyonellerle çalışacaksınız. Türkiye’de elektrik ticareti konusunda uzman bulmak kolay değil. Çünkü hızla gelişen bir pazar ve işi bilenler aslında piyasada kapışılıyor desek yeridir. Bu kişilerden bazıları da profesyonel olarak çalıştıkları işlerden ayrılıp kendi işlerini kurmayı tercih ediyor. Ama geç kalmış sayılmazsınız. Çünkü bu sektör bir yandan hacim olarak büyürken, bir yandan da derinleşerek yeni ticaret fırsatları yaratmaya devam ediyor ve edecek.
Devamı Derin Ekonomi Dergisi Mayıs Sayısında…
