BU YÜZYILDA YAŞAYAN TÜM İNSANLARIN SUDAN SONRA EN BÜYÜK İHTİYACI HALİNE GELMELERİNE, BURNUMUZUN DİBİNDE OLMALARINA VE ARTIK UYKUDAYKEN BİLE ONLARA MUHTAÇ OLMAMIZA RAĞMEN ÇOĞUMUZ DURUMUN TAM ANLAMIYLA FARKINDA DEĞİLİZ…
R. LEVENT IŞIK
Mesleki açıdan gerekmedikçe kimsenin derinlemesine araştırmadığı ama teknoloji içeren her şey için ciddi önem taşıdığını bir ön bilgi olarak herkesin aklında tuttuğu, kıymeti kavranamayan varlıklardır çipler.
Basitleştirecek olursak bir elektronik bileşen üzerine yerleştirilen özel bir devre kartından bahsediyoruz. Her birinin içerisinde binlerce minyatür transistör var. Bunlar içerisinde bulundukları cihazın görevini gerçekleştirmesi için gereken verileri işlemenin yanında kayıt işlemlerini de gerçekleştiriyorlar. Dolayısıyla transistör sayısı ne kadar fazla olursa çipin kalitesi, değeri ve iş üretimi o kadar güçlü ve kıymetli oluyor. Yani en basit tanımla çipler elektronik cihazların saniyede milyonlarca işlem gerçekleştirebilme kapasitesine sahip, transistatör sayısı arttıkça berecileri artan beyinleri olarak hayatımızda bulunuyorlar.
Bilgisayarlar, cep telefonları, tabletler, akıllı saatler, otomobiller, televizyonlar… Aklınıza gelebilecek her yerdeler… Yüzde 62’si bilgisayarlar ve akıllı telefonda, yüzde 25’i otomotiv ve savunma sanayisi sektöründe, yüzde 13’si ise tüketici elektroniği cihazlarında kullanılıyor.
Çipler kullanılacakları sektörlere göre yukarıda bahsi geçen transistör hacmine (nanometre: metrenin milyarda biri) göre sınıflandırılıyorlar. Nanometre değeri iki transistörün birbiri arasındaki mesafeyi ifade ediyor ve aralık ne kadar küçük olursa o alana daha fazla transistör yerleştirilebileceğinden ötürü buradaki işlem gücü o kadar yükseliyor. Dolayısıyla da çip o kadar özel hale geliyor ve içinde bulunduğu varlık her neyse onun teknolojisini bir o kadar artırıyor. Özetle bir çip ne kadar düşük “nm” birimindeyse o kadar değerli oluyor.
2021 yılında IBM tarafından 2 nm’lik üretilen ilk çipten bu yana birçok firmanın ve devletin 1 nm’lik seri çip üretilmesi için çalışmaları devam ediyor. Fakat şu an için benim bildiğim işin zirvesi hala 2 nm’de.
Dönemin koca koca bilgisayarları hatıra getirilirse kolayca tahmin edileceği üzere ilk çipler de nanometre “nm” değil, mikrometre “μm” yani metrenin milyonda biri üzerinden ölçülmekteydi. 1971 yılında 10 μm ile başlayan süreç 1990’da 800 nm’lik durağa kadar geldi.
Onları da 15 sene içerisinde 60 nm’ye kadar ilerletmeyi başardılar. Katar Hamad Bin Halife Üniversitesi ile TÜBİ- TAK BİLGEM arasındaki mutabakat çerçevesinde ülkemiz de çip üretimine, dünya devlerinin takribi 2005 yılında ulaştıkları seviyeden, 65 nm’lik sınıftan başlayacak.
Bu sınıf başta otomotiv olmak üzere çok sayıda sektöre hitap ediyor. Her ne kadar dünya devleri ile arada büyük bir fark olsa da başlangıç için çok önemli. Bir işe, hele ki teknoloji üretimi konulu bir işe başlamadan ilerlemek imkansız.
Daha küçük aralıklı çip üretmenin tekniği fizik-optik biliminde saklı. Bu alanda ilerleyip çip üretimi ekipmanlarında en önde gelenler şu an için Holandalılar. ASML Holding bu işin zirvesi.
TSMC, Intel, Qualcom, Broadcom, Nvidia, AMD, Samsung gibi firmalar dünyanın çip üretiminde bir numaraları. Üst sınıf akıllı telefonlar ve bilgisayarlar için bugün 5 nm ve 4 nm çipler kullanılıyor. Fakat içlerinde bir tanesi var ki hepsinden ayrı bir konumda. TMSC yani Taiwan Semiconductor Manufacturing Co. çok özel bir üretici. Çünkü en ileri teknoloji olan 5nm ve altı çiplerin yüzde 90’ını bu firma üretiyor. Yukarı da bahsi geçen ASML’de bu firmanın ekipman tedarikçisi. Yani tüm dünya teknolojisi bu ikilinin elinde desek yalan olmaz.
Pandemi de 90 nm’lik çiplerin bile bulunamayışını ve dolayısıyla yeni otomobil üretmekte çıkan zorlukları hatırlarsanız 5nm altı özel çiplerin üretilmesini sağlayan TMSC veya ASML’den herhangi birinin başına bir şey gelse neler olur diye düşünmek lazım.
Tayvan’daki TSMC bu açıdan yani Çin ve ABD arasındaki gerginlik açısından değerlendirildiğinde akıllarda başka pencereler açılıyor. Çin adayı işgal ederse neler olabileceğini, bu teknolojiyi eline geçirirlerse ABD’ye karşı neler başarabileceklerini, hele hele olası bir savaş senaryosunda küresel çapta çiplerin ne denli değerli hale geleceklerini kavramak önemli.
Devamı Z Raporu Dergisi Mart 2024 sayısında…
