Rus gazının Avrupa’ya ulaştırılmasında ekonomik dinamikler kadar siyasi dinamikler de etkili. Günümüzde büyük enerji projeleriyle politik manevraların nasıl iç içe geçtiğinin en çarpıcı örneklerinden biri de, Gazprom’un 2015 Haziran ayında açıkladığı ve Rus doğalgazını Ukrayna’yı by-pass ederek Baltık Denizi derinliklerinden Almanya’ya ulaştırmayı planlayan Kuzey Akım 2 projesi. Peki nedir bu projeyi önemli ve tartışılır kılan?
Sabiha Kötek
Avrupa doğalgaz ihtiyacının yaklaşık üçte birini Rusya’dan satın alıyor. Rus kamu enerji şirketi Gazprom’dan alınan doğalgazın yarısı Ukrayna üzerinden bu ülkelere sevk ediliyor. Rusya halihazırda Avrupa’ya Ukrayna üzerinden geçen eski boru hattı ve Baltık Denizi’nin altından Almanya’ya uzanan daha yeni projesi Kuzey Akım boru hatları ile gaz gönderiyor. Ama Rus-Ukrayna ilişkilerinde tansiyon her geçen gün tırmanıyor. Rusya Ukrayna’yı defalarca boru hatlarından doğal gaz çalmakla suçladı. Ukrayna ile bitmek bilmeyen fiyat indirimi ve ödeme sorunları
yaşadı. 2014 yılında Kırım’ın ilhakı ile dönülmez bir noktaya giren Ukrayna- Rusya ilişkileri, en son Rusya’nın Kırım’a S-400 füzeleri göndermesiyle iyice gerildi. Ukrayna ve Rusya arasındaki bu
gerginlik Avrupa’ya kış ortasında iki defa doğalgazsız kalmak şeklinde yansıdı. Rusya, 2006 ve 2009 yıllarında vanaları kapatarak sevkiyatı kesti. Doğu Bloku döneminden kalma bir mirasla Rusya’ya yüksek oranlarda (Bulgaristan yüzde 83.3, Sırbistan yüzde 90, Slovenya yüzde 60.2, Romanya yüzde 24.3) bağımlı durumda olan ülkeler için bu kesinti bir felaket oldu.
Doğalgazını Avrupa’ya en hızlı ve güvenli şekilde satmak isteyen Rusya, yaşanan bu süreç nedeniyle 2019 yılı sonuna kadar Ukrayna’yı devre dışı bırakmak istiyor.
Rusya’nın masasında şu anda gazını Avrupa’ya ulaştırmak için üç ayrı rota ve proje duruyor: Kuzey Akım 2, Türk Akımı ve Güney Akım projeleri. Şu anda Rusya bu üç projede de sorun yaşıyor ve üç proje ile ilgili kıyasıya bir rekabet var. Her üç proje için kıyı kesimlerde sahillerde yapım çalışmaları başladı ve ardından durdu.
Devamı Derin Ekonomi Dergisi Eylül 2016 sayısında…
