KORONAVİRÜSLE BİRLİKTE EVE KAPANAN DÜNYA ÇİP SORUNUNU TETİKLEDİ. ARTAN ELEKTRONİK TALEBİ VE ABD’NİN TİCARET SAVAŞINA KARŞI STOK YAPAN ÇİN, 439 MİLYAR DOLARLIK SEKTÖRÜ ÇIKMAZA SOKTU. ÇİP SORUNUNUN EN ÇOK ETKİLEDİĞİ SEKTÖR İSE OTOMOTİV OLDU. SANAYİNİN ANA TAŞIYICISI SEKTÖR YILLIK 30 MİLYON ADET KAYIPLA 60 MİLYAR DOLAR ZARARA UĞRADI.
ŞUAYİP ALABAY
ÇİP PAZARININ BÜYÜKLÜĞÜ 439 MİLYAR DOLARI GEÇTİ
Bugün kullandığımız tüm elektronik aletlerin vazgeçilmez parçası olan çipin pazarı dudak uçuklatıyor. Geçtiğimiz yıl tüm dünyada 439 milyar doları bulan çip satışı ve artan talep, yetişmesi güç bir hale geldi. Dünyanın önde gelen araştırma ve danışmanlık şirketi Gartner’ın verilerine göre, geçen yıl dünya çapında satış gelirlerinde ilk 10’da yer alan çip üreticilerinin 6’sının ABD merkezli olması dikkati çekiyor. Intel’in 2020’de 70,2 milyar dolarlık satış gelirleriyle ilk sırada yer aldığı kaydediliyor. Intel’i, 56,2 milyar dolar ile Samsung Electronics ve 25,3 milyar dolar ile yine Güney Kore merkezli SK Hynix takip ediyor.
KORONAVİRÜS TALEBİ ARTIRDI, DÜNYA ÇİP ÜRETİMİNE YETİŞEMEDİ
2020’nin başlarında Kovid-19 salgınıyla birlikte ölüm vakaları tüm dünyayı tedirgin etti. Devletler aldığı sağlık ve güvenlik önlemleri ile alışılagelmiş tüm ritüelleri yıkarak vatandaşların çalışma şeklini değiştirdi. Bu tüm dünyada faaliyet gösteren bütün üretim üslerini kısmi ya da genel olarak etkisi altına aldı.
Çalışan kesimin işlerini eve taşımasıyla birlikte artan bilgisayardan küçük ev aletlerine kadar tüm elektronik ürünlere ilgi ciddi oranda artış gösterdi. Artan elektronik ürün talebi çip ihtiyacını patlatan en önemli nokta oldu. Üretimi kısıtlı ve maliyeti yüksek olan çip, devlet politikalarıyla desteklenen stratejik üretimlerin en önemli parçası oldu. Hal böyle olunca çip üretimi talebe yetişemez oldu.
DEVLERİN EKONOMİ SAVAŞI STOKLARI BİR ANDA TÜKETTİ
Koronavirüsten kaynaklı talebin yanı sıra adı konulmamış Çin-ABD ekonomi savaşları da çipin bulunurluğunu en çok etkileyen faktörlerden biri oldu. Eski ABD Başkanı Donald Trump’ın başlattığı Çin mücadelesi ve ambargo tehdidi dünyanın üretim üssü Asya ülkesini tüm ihtimalleri göz önünde bulundurarak stok yapmaya itti. İlk olarak Çin’de görülen koronavirüsle birlikte kademeli şekilde sanayisinde kısıtlamaya giderek stok tedbirlerini aldı. Çip üreticilerindeki tüm stokları eriten Çin, şu an için dünyada krizin etkilemediği nadir ülkeler arasında bulunuyor. Öte yandan bölgesel bazda geçen yıl ABD pazarına yapılan yarı iletken satışları yüzde 19,8 artarken, yarı iletkenler için en büyük pazar olan Çin’e ise satışlar yüzde 5 yükseldi.
EN ÇOK YARA ALAN SEKTÖR: OTOMOTİV
Dünyanın en gelişmiş sanayileri arasında yer alan ve katma değer olarak refahı temsil eden otomotiv bu krizde en çok yara alan sektörlerin başında geldi. Yıllık üretimi 90-95 milyon adet bandında olan dünya otomotiv üretimi, koronavirüs kısıtlamaları ve yaşanan tedarik sorunları ile bileşenleri bir araya getiremeyince yüzde 30-35 aralığında çöktü. Tüm dünyada 30 milyon adetten fazla üretim kaybı yaşanırken maddi kayıp ise 60 milyar doları geçti. Otomobillerde kullanılan çiplerin tedarik zinciri, Kovid-19 salgınında tüketicinin elektronik ürünlere olan talebindeki artıştan olumsuz etkilenirken, otomobil üreticilerini Apple gibi elektronik devleriyle sınırlı çip tedariki için rekabete zorladı. Küresel çip sıkıntısı; Ford, General Motors, Toyota, Volkswagen, Honda, Stellantis ve elektrikli araba üreticisi Nio gibi otomobil üreticilerinin çipler ile mikroçiplerin kullanıldığı bazı parçaları satın almak için mücadele etmelerine, üretimi azaltmalarına veya tesislerini kapatmak zorunda kalmalarına neden oldu.
Deloitte raporuna göre, LCD ekranlardan araç içi sistemlere kadar her şeyi içeren otomotiv elektroniğinin, 2030’a kadar bir otomobilin üretim maliyetinin yüzde 45’ini oluşturacağı tahmin ediliyor. Bu elektroniklerde kullanılan yarı iletken tabanlı bileşenlerin maliyetinin 2020’de 475 dolara, 2030’da 600 dolara kadar çıkacağı öngörülüyor.
Devamı Z Raporu Dergisi Temmuz 2021 sayısında…
