İŞ YAŞAM KÜLTÜRÜ PANDEMİ SIRASINDA VE SONRASINDA ‘BÜYÜK İSTİFA’ DÂHİL BİRÇOK DEĞİŞİKLİK YAŞADI. SON DÖNEMLERDE İSE ÇALIŞANLARIN İŞLERİNDEN AYRILMADAN, TEMEL İŞLERİNİ AKSATMADAN İŞYERLERİNE BAĞLILIKLARININ AZALMASINI İFADE EDEN YENİ BİR KAVRAM ORTAYA ÇIKTI. ‘SESSİZ İSTİFA’ OLARAK ADLANDIRILAN BU SÜREÇ, ÇALIŞANLARIN İŞ-YAŞAM DENGESİNİ KORUMAK İÇİN İŞYERİNDE SADECE GEREKLİ OLANI YAPMALARI VE İŞ İLE ESKİSİ KADAR ÖZDEŞLEŞMEMELERİNİ İFADE EDİYOR.
KADRİYE N. TUNÇSİPER
Sessiz istifa kısaca çalışanın işi bırakmadan, kendisine verilen görevleri yerine getirmesi; ancak iş tanımlarının gerekliliklerinin ötesine geçmemesi anlamına geliyor. Pandemi sonrası artan tükenmişlik ve stresin arttığı bir ortamda sessiz istifa, çalışanların normal çalışma saatlerinin dışına çıkmaması, ek görevler almaması ya da herhangi bir terfi beklentisine girmemesi olarak gün yüzüne çıkıyor. Çalışanlar iş yaşam dengesini, yaşam lehine bozmak isterken, rahatlıklarına pandemi öncesine göre daha fazla öncelik veriyor.
İlk kez Zaid Khan’ın TikTok’ta bir videosu ile binlerce kere izlenen ve tartışılmaya başlanan sessiz istifa pandeminin sonuçlarından biri olarak karşımıza çıkıyor. Khan’ın viral haline gelen videosundan sonra sosyal medyada sessiz istifaya atıf yapan videoların izlenme sayısı ise 350 milyonu aştı. Khan da kavramı işi tamamen bırakmak değil, ötesine geçme fikrinden vazgeçmek olarak tanıttı.
BÜYÜK İSTİFA VS SESSİZ İSTİFA
Pandeminin yavaşlaması ile birlikte birçok çalışan, ofislerde geçirilen zamanın çok uzun olması gerçeği ile yüzleşti. Pandemi, insanların işten beklentilerini değiştirirken, bu durum 2021’de büyük istifa dönemini başlattı.
Büyük istifa dönemi çalışanların az ücret ödenen işlere geri dönmemesi ve artan istifaları açıklayan bir tanımlama haline gelirken, sessiz istifa ise çalışanların bir bakıma işte olsalar da herhangi bir gelecek beklentisi olmaksızın düşük performansla çalışmayı tercih etmeleri anlamına geliyor. Kendisine işe adayanların benimsendiği iş kültüründen çıkışı ifade eden bu kavram bir bakıma ücret kadar performans göstermek anlamına da geliyor.
Marmara Üniversitesi İşletme Fakültesi Öğretim Üyesi Fatma Ayanoğlu Şişman’a göre sessiz istifanın en önemli nedenleri işyerindeki tükenmişlik duygusu, algılanan adaletin yerine getiremiyor olması, çalışanın tatmin düzeyinin düşük olması, beklentilerine uygun karşılık görememesi ve iş yaşam dengesizliği olarak öne çıkıyor. “Özellikle pandemi koşulları iş yaşam dengesinde her şeyi alt üst etti ve şirketlerin birçoğu yeni çalışma koşullarını yerine getiremiyorlar” diyen Şişmanoğlu’na göre sessiz istifa işe yansımadan önce mutlaka kişinin aile yaşantısına ve çevresine de yansıyor. Çalışanın performansı, verimliliği ve örgüte bağlılığı düşerken, o işe karşı duygusal hiçbir bağlantısı kalmaksızın, fiziki olarak orada görüntü veriyor. Orada bulunması ise sadece maddi kaygı ile ilgili oluyor.
ARAŞTIRMALAR DA DOĞRULUYOR
Sessiz istifa, sosyal medyada popüler hale gelince, çalışma yaşamında son ayların en tartışmalı kavramlarından biri oldu. Koşuşturma kültürünün tersini ifade eden sessiz istifanın bir gerçeklik haline geldiğine yönelik araştırmalar da var.
Gallup tarafından yayınlanan 2022 Küresel İş Yaşamı Durumu Raporu çalışanlar arasında stresin geçtiğimiz yıl tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştığını gösteriyor. Buna göre çalışanların sadece yüzde 20’si işlerine gerçekten bağlı iken, büyük bir kitle uzun süredir sessizce istifa etmiş görünüyor. İş yaşamında stres seviyesinin en yüksek olduğu ülkeler ise tahminlerin aksine az gelişmiş ülkeler değil, ABD ve Kanada olarak öne çıkıyor. Araştırma sonuçlarına göre profesyonellerin yüzde 86’sı, hibrit çalışma ile iş yaşam dengesini sağlayacaklarına inanıyor.
Devamı Z Raporu Dergisi Ekim 2022 sayısında…
