ÇOK ULUSLU ŞİRKETLERİ FAALİYET GÖSTERDİKLERİ ÜLKELERDE VERGİDEN KAÇMALARININ ÖNÜNE GEÇMEK İÇİN YAPILAN ÇALIŞMALAR HIZ KAZANDI. SON OLARAK G-7 MALİYE BAKANLARI ZİRVESİ’NDE GÜNDEME GELEN KURUMSAL ASGARİ GELİR VERGİSİ İÇİN ANLAŞMA SAĞLANDI. PLAN BÜYÜK EKONOMİLERİN, ÇOK ULUSLU ŞİRKETLERİ, SATIŞLARININ NEREDE YAPILDIĞINA BAKILMAKSIZIN, KÂRLARI VE VERGİ GELİRLERİNİ DÜŞÜK VERGİLİ ÜLKELERE KAYDIRMAKTAN CAYDIRMAYI AMAÇLIYOR.
KADRiYE N. TUNÇSiPER
Özellikle çok uluslu şirketlerin yüksek gelir elde ettikleri yerler dışında, vergileri düşük ve muafiyet uygulayan ülkelerdeki şubeleri aracılığıyla vergiden kaçtıkları uygulamalar tarihe karışıyor. Küresel asgari gelir vergisi gelişmiş ülkelerin vergi geliri kaybına karşı atılan bir adım niteliğinde. Bu adım küresel şirketlerin düşük vergi oranına sahip ülkelerde yerel şubeler açıp kârını buraya aktararak vergi ödemekten kaçmalarının önüne geçmeyi hedefliyor.
Nisan ayı başlarında ABD Hazine Bakanı Yellen, Biden yönetiminin tam desteğiyle küresel bir asgari kurumlar vergisi oranı çağrısında bulunması ardından uluslararası tartışmalar hız kazanırken, G-7 grubundan maliye bakanları, iki sütuna sahip yeni bir uluslararası vergi rejimi önerisini resmen onayladı. Buna göre ilk sütun, büyük şirketlerin, yalnızca genel merkezlerini kurdukları yerde değil, ürünlerinin tüketildiği ülkede gelir vergisi ödemesini sağlamayı amaçlarken; ikinci sütun, ülke bazında her ülke için en az yüzde 15’lik bir küresel asgari vergi öngörüyor.
Küresel asgari kurumlar vergisinin sağlıklı bir şekilde hayata geçirilmesi için uygulamaya tüm ülkelerin destek vermesi bekleniyor. Uluslararası iş dünyasının merkezi haline gelen ve düşük vergi uygulayan bazı ülkeler karşı çıksa da, yüzde 15 olarak düşünülen kurumsal asgari gelir vergisi G-20 ve G-7 tarafından destekleniyor.
ABD EN BÜYÜK DESTEKÇİ
Başta İrlanda olmak üzere vergi oranlarını düşük uygulayarak yabancı yatırımcı çekme hedefindeki ülkelere karşı Temmuz ayı içerisindeki G-20 toplantısı belirleyici olacak. OECD çerçevesinde tartışılan konu özellikle ABD yönetimi tarafından destekleniyor. G-7’nin önerisi büyük ölçüde çok uluslu teknoloji şirketlerini hedefliyor. Geçmişte, bu işletmelerin çoğu, fiziksel varlıklarının olmadığı ülkelerde büyük, vergilendirilmemiş gelir elde ederken düşük vergili ülkelere ilaç patentleri, yazılımlar ve diğer fikri mülkiyetleri yerleştirerek vergi yüklerini önemli ölçüde azaltmayı başardı.
Küresel asgari kurumlar vergisi birçok ülke tarafından desteklense de kurumlar vergisini yüzde 12,5 uygulayan İrlanda, yüzde 10 uygulayan Bulgaristan ve yüzde 9 uygulayan Macaristan’ın olumsuz etkileneceği savunuluyor. Ancak OECD’ye göre küresel asgari kurumlar vergisi, ülkelerin 80 milyar dolardan fazla vergi geliri elde etmesi anlamına da geliyor.
Kurumsal asgari kurumlar vergisinin en büyük savunucularından ABD yönetimi, halen yüzde 21 vergi oranı uygulasa da birçok şirket, gelirinden düşük vergi ödemenin yollarını buluyor. Buna göre 2020 itibariyle Apple yüzde 14,4 vergi öderken, Facebook yüzde 12,2 oranında ödeme gerçekleştirdi.
2010 ve 2019 yılları arasında yapılan bir araştırma da Facebook, Apple, Amazon.com, Netflix, Google ve Microsoft’un, vergi cennetlerinden yararlanarak 100 milyar dolardan fazla tasarruf ettiğini ortaya koydu. 2019 yılına kadar Google, Bermuda’da milyarlarca kâr elde ederken, 2020 mali açıklamalara göre Microsoft gelirinin yüzde 86’sının ABD’den daha düşük vergi oranlarına sahip İrlanda ve Porto Riko’da elde edildiğini bildirdi.
Devamı Z Raporu Dergisi Temmuz 2021 sayısında…
