BU SATIRLAR YAZILIRKEN DÜNYA ÇAPINDA KORONA VİRÜS VAKASI SAYISI 300 BİNİ, ÖLÜ SAYISI İSE 13 BİNİ GEÇMİŞTİ. HENÜZ HERHANGİ BİR AŞI YA DA İLAÇ KEŞFEDİLMESE DE, VİRÜSLE MÜCADELE, ELDEKİ TÜM TEKNOLOJİK İMKANLARLA VE BÜTÜN HIZIYLA DEVAM EDİYOR. ABD VE ÇİN BAŞTA OLMAK ÜZERE FARKLI ÜLKELERDE YENİ ÇÖZÜMLER ÜZERİNDE ÇALIŞIYOR. BU ÇÖZÜMLERDEN BİR KISMINI BİR ARAYA GETİRDİK.
H. KEREM FINDIK
Korona virüsüyle (Covid-19) mücadelede aşı ve ilaç keşfetmenin girişimlerinin yanı sıra teknolojiden de yararlanılıyor. Bunların başında öncelikle virüsün teşhisi öne çıkıyor. Teşhis aşamasında Şubat ayının başlarında, e-ticaret devi Alibaba Group’un Ar-Ge ve inovasyon enstitüsü DAMO Academy, Covid-19’u 20 saniye içinde yüzde 96 doğrulukla teşhis edebilen yapay zekâ destekli bir sistem geliştirdiğini açıkladı.
AI sistemi yeni virüsü göğsün bilgisayarlı tomografi (CT) taramalarıyla belirlemeye yarıyor. Sistemin algoritması, bugüne kadar 5 binden fazla teyit edilmiş korona virüsü vakasından gelen veriler ve CT taramaları ile eğitildi ve enfeksiyon modellerini incelemek için derin öğrenme sürecine girdi. 4 Şubat’ta, virüsün ilk tespit edildiği Wuhan’ın karantina alınmasından neredeyse iki hafta sonra, DAMO ekibi, Tongji Tıp Koleji’nin önde gelen radyoloğu Dr. Shi Heshui tarafından yayımlanan teşhis kılavuzlarını kullanarak korona virüsü teşhisi için algoritmalarını eğitmeye başladı. Ekip, son üç yıldır yaygın solunum yolu hastalıkları gibi alanlarda yapay zekâ destekli tıbbî görüntüleme çalışmaları yürüttüğünden, Covid-19 için ilk hesaplama setini üretmeden önce beş günden biraz daha az zaman aldı.
Bir tomografi cihazı, Covid-19 tanısını ortaya çıkarmak için hasta başına ortalama olarak 300 ila 400 göğüs taraması yapmak zorunda. Deneyimli bir doktorun bile bu kadar büyük miktarda bilgiyi kontrol etmesi 10-15 dakika sürüyor. Buna karşılık eğitimli AI sistemleri 20 ila 30 saniye içinde taramaları gerçekleştirebiliyor. İkincisi, ani ve yeni bir viral salgın ile uğraşırken, her bir hekimi virüsün nasıl tespit edileceği konusunda eğitmek zor bir görev. Bu nedenle AI sistemi doktorlar için analitik, ikinci bir görüş olarak hizmet etmek için kullanılıyor. Alibaba’nın yaptığı gibi, Covid-19 ile mücadelede dünyada çeşitli çözümler üzerinde çalışılıyor. Şimdi bu çözümlerden bazılarına kısaca bakalım…
1. AKILLI TERMOMETRE (KİNSA HEALTH – ABD)
Merkezi San Francisco’da bulunan Kinsa Health’in geliştirdiği akıllı termometre, bir mobil uygulama aracılığıyla Bluetooth üzerinden vakanın ateşini gerçek zamanlı ölçüyor. Ölçüm sonucunda da ateş veya hastalık belirtilerini gösterip göstermediğini anlamak kolaylaşıyor. Ayrıca toplanan bu verileri anonimleştirerek vakaların bulunduğu yerlere göre dağılımlarını görmek de mümkün.
Böylece mekân bazlı veriye de ulaşılabiliyor. Çeşitli kaynaklarda yer alan bilgiye göre, Kinsa Health’in dolaşımda 1 milyondan fazla termometresi bulunuyor ve şirket günde 10 binden fazla yeni termometre sattığını öne sürüyor. Öte yandan, bu termometreyi ülkemizdeki e-ticaret platformlarından satın almak mümkün ve fiyatı 300 TL civarında.
2. TRACETOGETHER (SİNGAPUR)
Singapur Devlet Teknoloji Ofisi’nin (GovTech) geliştirdiği mobil uygulamayla temas takibinin ölçümlenmesi hedefleniyor. Uygulama, yakınlardaki diğer katılımcı mobil cihazları tespit etmek için Bluetooth sinyallerinden güç alıyor ve veriler daha sonra gerektiğinde yakın kişileri tanımlamak için kullanılabiliyor. TraceTogether akıllı telefonlar arasındaki mesafeyi ve bu tür etkileşimlerin süresini tahmin edebiliyor. Toplanan veriler daha sonra şifrelenir ve virüsün kuluçka dönemini kapsayan 21 gün boyunca kullanıcının telefonunda yerel olarak depolanıyor. Temas takibinde ihtiyaç duyulduğunda, kullanıcılar uygulamadaki verilerinin Sağlık Bakanlığı’na erişmesine izin vermek zorunda kalacaklar. Bakanlık daha sonra bilgileri değerlendirecek ve bu süre içinde yakın temasların cep numaralarını alacak.
Devamı Z Raporu Dergisi Nisan 2020 sayısında…
