Mayıs ayında İnsan Yayınları’nın misafiri olarak Amerika Birleşik Devletleri’nden Türkiye’ye gelerek bir konuşma yapan Prof Seyyid Hüseyin Nasr’a Ostim Teknik Üniversitesi Onur Ödülü tevcih edildi. Onur Ödülünün üst kısmında, Kınalızade’nin Adalet Döngüsü görseli yer alıyordu.
Nasr’a verilen ödülde neden böyle bir görsel yer aldı? Çünkü, adalet ve iktisat (ve iktisadi kalkınma) arasındaki girift ilişkiyi en iyi özetleyen, Kınalızade’nin “Adalet Döngüsü” kavramı olsa gerek. Bu girift ilişkinin, bugün bazı Anglosakson üniversitelerinde çalışılan “hukuk ve ekonomi” (law and economics) kavramından çok daha köktenci ve kapsamlı olduğuna şüphe yoktur.
Önce Kınalızade’yi hatırlayalım. Kınalızade, 16. yüzyılda, Osmanlı İmparatorluğu’nun Yükseliş Döneminde yaşamış ve Anadolu (Eyaleti) Kazaskerliği (Adalet Bakanlığı) yapmış bir hukukçu ve idareciydi. Aralarında, o dönemde dünyanın en önemli yükseköğretim kurumları arasında sayılan Fatih Medresesi de bulunan İstanbul’daki medreselerde tahsil görüp müderrislik ve muidlik (öğretim üyesi yardımcısı/asistan) de yapmıştı. Yani Kınalızade, bugünkü deyimiyle hem akademi hem de bürokraside bulunmuş bir alimdi. Baş eseri Ahlâk-ı Alâî idi. Yani, 18. yüzyılda batıda klasik iktisadın temelini atan ahlak hocası/profesörü olan Adam Smith, Kınalızade’nin meslektaşı sayılabilirdi.
İslam Ansiklopedisinde Kınalızade’nin çok yönlü bilimsel ve edebi kişiliği şöyle özetleniyor: “Kaynaklarda Ali Efendi’nin hemen her mevzuda mâlûmat sahibi, bilhassa tefsir, fıkıh, felsefe, riyâziyyât, belâgat ve inşâdda önde olduğu belirtilmektedir. Kâtib Çelebi onun hakkında, “Gerçekleri araştırıp bulan ulu Türk âlimi, dünyaya bir gelenlerdendir” ifadesini kullanmaktadır (Mîzânü’l-hak, s. 19). Ayrıca fazilet sahibi, güzel ahlâklı, kâmil bir insan olduğu kaydedilmektedir. Üç dilde şiir söylemesi onun Arapça ve Farsça’ya olan vukufunu gösterir. Şiirleri sanatkârane bulunduğu kadar ifadesi serbest, lafızları da son derece sağlam ve yerindedir. Öte yandan Ali Efendi şair Emrî’nin etkisiyle muammaya merak sarmış, bu türün edebiyatımıza girmesini ve yayılmasını sağlamıştır.”
Devamı Z Raporu Haziran 2024 sayısında…
