İktisat teorisinde “mal/ürün” kavramı ikiye ayrılır. Özel ürünler (mallar) ve kamusal ürünler (malları). Özel ürünler, özel mülkiyeti olabilen yani sadece size ya da bana ait olabilen mallardır. Örneğin, Ayşe ücretini ödeyerek bir kg elma satın aldığı zaman, elmaların sahibi Ayşe’dir. Ayşe’ye ait olan bu elmaları Ahmet yiyemez.

Kamusal mallar ise üzerinde kişilerin mülkiyet hakkı tesis edemediği mallardır. Örneğin, kuaför hizmetleri özel mal statüsündeyken kolluk ya da askeri güçler tarafından sağlanan güvenlik hizmeti kamusal mal niteliği taşır. Kolluk güçleri tarafından sağlanan güvenlik hizmeti sadece Ayşe’ye ya da sadece Ahmet’e ait olamaz; her ikisini de ve esasen tüm toplumu kapsar. Kamusal mallar en başta güvenlik, eğitim ve fiziki altyapıyı kapsar. Halktan toplanan vergilerle finanse edilen cadde ve sokaklar, kaldırımlar ya da devlet okulları tüm halka açıktır. Ordu, güvenlik hizmetini tüm halka sağlar.

Kamusal mal arzını sağlamakta devletin temel hedefi halkın maddi refahını artırmak ve iktisadi kalkınmayı hızlandırmaktır. Bu amaçla halka üzerine vergi salar; halktan topladığı vergileri ise doğru yerlere harcaması gerekir. En iyi örnekleri Doğu Asya ülkelerinde görülen “kalkınmacı devlet” uyguladığı politikalarla ve ürettiği kamusal mal arzıyla, 20’inci yüzyılın ikinci yarısında kalkınma açısından eşsiz örnekler ortaya koymayı başardı.

Bir başka deyişle, kamusal mal arzı miktarı ve kalitesi ile kalkınma süreci arasında çok yakın bir ilişki bulunmaktadır. Güney Kore ve Tayvan gibi ülkelerde devlet bir taraftan eğitim sistemine ve fiziki altyapıya yatırım yaparken diğer taraftan da sanayi politikaları ile hızlı ve katma değerli sanayileşme sürecini başardı. Yarım yüzyıldan daha kısa bir süre içinde Güney Kore dünyanın en büyük otomobil ve akıllı telefon ihracatçılarından, Tayvan ise dünyanın en büyük elektronik yonga tasarlayıcı ve üreticilerinden birisi haline geldi. Bu ülkeler bu şekilde dünyanın en fakir ülkeleri arasından en zengin ve müreffeh ülkeleri arasına girdiler.

Devamı Z Raporu Nisan 2022 sayısında…